‘Schaakproblemen oplossen is als kunst’

22 mei 2008 om 00:00 Nieuws SLIEDRECHT - Standaard heeft hij een schrijfblokje naast zijn bed liggen voor het geval hij een inval krijgt. Henk Prins (48) is schaakproblemencomponist. Na het behalen van vele prijzen op wereldniveau heeft de prestigieuze Sliedrechter nog één echt doel: het behalen van de Grootmeestertitel. Het schaken zat er bij Henk Prins al vroeg in. ,,Op mijn twaalfde leerde ik schaken van een neef. Het partij schaken lag me wel, maar het maken van problemen trok me nog meer.” In een schaakprobleem wordt een schaakstelling gegeven, met de opdracht binnen een bepaald aantal zetten tot mat te komen. Afhankelijk van het aantal benodigde zetten spreekt men van een tweezet, driezet of meerzet. Henk legt het als volg uit: ,,Bij partijschaak begin je met een vol bord. Ik start met een leeg veld. Ik probeer ervoor te zorgen dat een zwarte koning in een bepaald aantal zetten mat komt te staan. Dus wit moet zwart mat zetten. Ik ben vooral een tweezetscomponist. Het kan soms maanden duren tot ik een probleem gemaakt heb. Ik werk meestal met een zakschaakspelletje en blijf het bord maar rond draaien. Maar als ik er echt mee bezig ben, dan ligt er standaard een schrijfblokje naast mijn bed om invallen te noteren.’’ Desgevraagd meldt hij dat zijn echtgenote daar gewoon doorheen slaapt, omdat hij ook in het donker zijn zetten kan opschrijven. Mevrouw schaakt overigens niet, ze beheerst zelfs de spelregels niet. De kinderen Prins, in leeftijd variërend van 13 tot 19 jaar, kunnen wel schaken en doen dat volgens hun vader niet onverdienstelijk. ,,Ze hebben alle vier een wiskundeknobbel. Maar ik ben bang dat de passie een generatie overslaat. Hoewel ik nog goede hoop heb dat er in de toekomst bij de aangetrouwden wel schakers of schaaksters zitten. En anders is het wachten op kleinkinderen.” Nadat Henk een probleem uitgedacht heeft “gooit” hij het in de computer om te kijken of het echt in twee zetten kan. Als dat niet lukt, puzzelt hij verder en zoekt varianten. Zijn problemen stuurt hij wereldwijd naar tijdschriften of toernooien. ,,Maar soms gebeurt het ook dat je iets instuurt dat in 1916 al ontdekt blijkt te zijn…” Al sinds hij een jaar of veertien was timmert hij aan de weg als problemencomponist en brak snel door. Rond zijn achttiende zat hij op topniveau. Hij deed mee aan de jeugdkampioenschappen en was nummer vijf op wereldniveau. In de jaren ‘82 tot ‘85 was hij officieus (er bestaat geen officiële titel) wereldkampioen op 2-zetsgebied. In 1990 en 1997 werd hij FIDE Master for Chess Compositions (FIDE is het overkoepelende orgaan van de nationale bonden van schaakspelers over heel de wereld). Henk heeft een map met oorkondes en diploma’s, die behalve uit Nederland ook uit landen als Spanje, Hongarije, de voormalige DDR, Engeland, Israël, Duitsland en België komen. ,,In Nederland bezoek ik de uitreikingen meestal wel, naar Duitsland ga ik ook wel eens, maar de meesten krijg ik gewoon per post binnen hoor.” Wie nu denkt dat een schaakproblemencomponist in afzondering zijn hobby beoefent heeft het mis. ,,Ik heb zeker 100 composities samen met Cees Groeneveld, ook geen onbekende in de schaakwereld, gedaan. Ook daar hebben we prijzen mee gewonnen. Hij is helaas in 2005 overleden. Elke veertien dagen schaak ik bij de vereniging. Je doet er sociale contacten op, maar ook ideeën die je bij het componeren weer kan gebruiken.” Henk is lid van verdienste en al 23 jaar penningmeester van Schaakvereniging Sliedrecht. Daarnaast heeft hij een vaste schaakrubriek in het Reformatorisch Dagblad en schrijft regelmatig voor het tijdschrift voor de Bond van Schaakprobleemvrienden (NBvS). De hoeveelheid tijd die in deze hobby gaat zitten varieert nogal: ,,Ik ben assistent controller bij Levensmiddelen Groothandel Boon en op het moment heb ik het op mijn werk erg druk door het invoeren van een nieuw computersysteem. Daar heb ik al mijn aandacht bij nodig, dus schiet het schaken er een beetje bij in. Maar dan leef ik me uit op het orgelspelen, een andere passie van me. En dat is pure ontspanning.” Soms werkt hij drie avonden aan één probleemcompositie, soms is hij met meerdere opstellingen tegelijk bezig. Henk is al vele jaren International Master en de enige met die kwalificatie in de Benelux. ,,Maar mijn doel is de Grootmeestertitel. Ik denk wel dat het haalbaar is, maar dan pas na mijn pensionering, als ik er meer tijd aan kan besteden.” Veel aspecten van zijn hobby vindt Henk erg leuk. Een paar voorbeeldjes: Hij heeft goede herinneringen aan de tentoonstelling die hij in mocht richten ter gelegenheid van het 70-jarig bestaan van de Schaakvereniging Sliedrecht in de Lockhorst. Ook exposeerde hij in het Sliedrechts Museum. Kortgeleden deed hij mee aan het Alblasserwaardtoernooi waar maar enkele deelnemers zijn tweezet wisten op te lossen en op de dag van dit interview kwam het bericht binnen dat Henk een tweede prijs heeft behaald in Zwitserland. Ook de lol in het maken van ‘letter en cijferproblemen’ komt aan de orde. Op de vraag wat er nou zo leuk is aan problemen componeren antwoordt Henk gedreven en zonder erover na te denken: ,,Het is een soort kunst. Je maakt iets, net zoals een schilderij. Je legt je emotie erin en je probeert steeds iets nieuws te ontdekken.” Henk Prins met de opstelling van de tweezet die hij voor het Alblasserwaardtoernooi maakte.