Wat mij boeit … sterrenkunde

SLIEDRECHT - ,,Sterrenkunde laat je beseffen hoe nietig de mens is en hoe voorzichtig we met onze planeet om zouden moeten gaan.” Voor de 47-jarige ingenieur Kees Kwakernaak is staren naar de avondhemel met een telescoop en berekeningen en simulaties maken met computerprogramma’s een ware passie.

Door Margreet Strijker

Kees' interesse voor sterrenkunde is bij toeval ontstaan: ,,Toen ik een jaar of 11 was, stond tijdens een verjaardag bij mijn neef een groepje jongens door een telescoop uit het raam te kijken. Ik vond het geweldig fascinerend. Dat je door zo’n eenvoudig kijkertje met het blote oog de kraters op de maan gewoon kon zien en zelfs de ringen rond de planeet Saturnus. Het was de tijd van de Apollo’s en ik dacht 'dat wil ik ook!'. Op advies van mijn oma vroeg ik geld voor mijn verjaardag en toen ik twaalf werd kocht ik voor twintig gulden mijn eerste telescoop bij opticien Günther in Dordrecht. Ik vergeet het nooit meer. Het leek een beetje op zo’n uitschuifbare zeeroverskijker. Mijn neef verloor overigens zijn interesse in de sterrenkunde en na twee jaar kon ik zijn telescoop, die net een slagje groter was, overnemen. Later verdiepte mijn interesse zich door erover te gaan lezen. Ik begon wat meer te begrijpen van de techniek en de formules en probeerde eens een berekeningetje te maken.”

Momenteel heeft Kees een grote Schmidt-Cassegrain spiegeltelescoop met een spiegeldiameter van 20 cm. Aan de voorzijde van deze kijker zit een extra spiegeltje dat de lichtstralen als het ware opvouwt en er zo voor zorgt dat de kijker een kleine lengte heeft. ,,Met deze telescoop maak ik de foto's en doe ik de waarnemingen. De kleine lenzenkijker heeft een opening van 8 cm en dient als volgkijker tijdens het fotograferen of als sterke zoeker bij het vinden van zwakke objecten.” Tijdens zijn uitleg over deze telescopen, maakt hij het statief waar beide apparaten op gemonteerd zitten snel even stofvrij voor de Kompas-foto. Het geheel wordt in delen naar het niet al te grote balkon gesjouwd voor de fotoshoot. Enige atletische capriolen van fotograaf en astronoom ondersteund door geschuif met de vuilnisbak zijn onontbeerlijk. ,,Toch heb ik best mazzel, want door de stand van dit balkon kan ik de kijker precies op de poolster richten.”

Ook beroepsmatig is Kees technisch bezig. ,,Ik had drie interesses: sterrenkunde, elektronica en scheikunde. De grootste gemene deler van die drie is technische natuurkunde.” Dus dat werd zijn studie op de HTS. In zijn werk op de afdeling materiaalkunde van de Technische Universiteit in Delft doet hij onderzoek met een elektronenmicroscoop waarmee hij hele kleine afmetingen bestudeert. Voor zijn hobby bekijkt hij met zijn telescoop juist hele grote, verre hemellichamen.

De amateur sterrenkundige is actief bij sterrenkundevereniging ‘Christiaan Huygens’. Het doel van de vereniging is het beoefenen en het verbreiden van de ruimtevaart, weer-, en vooral sterrenkunde in populairwetenschappelijke zin. De leden krijgen de mogelijkheid hun kennis en vaardigheden op het gebied van sterrenkunde te vergroten. Er wordt gebruik gemaakt van het verenigingsgebouw van de Natuur en Vogelwacht Alblasserwaard, vlakbij Wijngaarden. Het opvallende koepeltje is hun vaste waarneempost. Kees is lid van de activiteitencommissie en geeft af en toe lezingen. Onder andere over ‘Astronomische Simulaties’ (,,in de computer het gedrag van hele melkwegstelsels nabootsen”) en over het Spectrum (,,hoe je het licht van de sterren helemaal ontrafelen kan en hoe je daar je informatie uit kunt halen”). Zijn laatste lezing was: ‘400 jaar de Telescoop’: begonnen in 1609 met Galileo Galileï en uiteindelijk leidend tot een revolutie in het wereldbeeld. Een presentatie over de historie van de astronomie waarin hij ook een beeld schetst van toekomstige ontwikkelingen.

Sterrenkunde blijft Kees zo boeien, omdat er steeds weer nieuwe dingen ontdekt worden. Hij is gefascineerd door de wetenschappelijke beoefening. ,,Soms steekhoudende verklaringen weten te vinden op grote vragen als: waar komen wij vandaan? Volgens de huidige theorie zijn alle elementen zwaarder dan helium gevormd in het inwendige van de sterren. Dan concludeer je daarmee eigenlijk dat wij bestaan uit sterrenstof. Ja, het blijft geweldig om door een kijker dat wat heel ver weg is gewoon in huis te halen. En het geeft je een besef van je nietigheid. Om met de woorden van de beroemde sterrenkundige Carl Sagan te spreken: Onze kleine blauwe aarde is maar een ‘pale blue dot’ (vaag blauw stipje) in het grote universum.”

Wie door de passie van Kees Kwakernaak ook geïnteresseerd geraakt is in sterrenkunde wordt door hem geadviseerd de tentoonstelling te bezoeken die nog tot en met 19 april te zien is in Museum Boerhaave in Leiden: 'De Telescoop, erfenis van een Nederlandse uitvinding'. Zie ook www.museumboerhaave.nl. Er kan ook een kijkje genomen worden op de site van de sterrenkundevereniging: www.astrosurf.com/huygens.