Venten en vrijen aan de overkant

H'VELD-G'DAM/WERKENDAM - Grafisch vormgever Theo Vos heeft met ‘Venten en Vrijen aan de Overkant’ een juweel van een boekje gemaakt. Vos en zijn echtgenote hebben een Bed & Breakfast (Het Sashuis) ‘aan de overkant’ met uitzicht op de veerdienst Werkendam- Hardinxveld. ,,Mijn hele leven heb ik al wat met dit ijzersterke klassiek gelijnde pontje uit 1936.” Als jochie begin jaren zestig voer Theo (54) al mee en luisterde naar de sterke verhalen in het warme vooronder. Later werd het wat meer geforceerd: ,,Mijn moeder kwam uit Sliedrecht en mijn vader uit Werkendam, dus om de andere zondag ‘moesten’ we mee. Maar ook was ik één van de nozems met brommertjes die soms met z’n vijftigen tegelijk naar de overkant gingen om uit te gaan.”

Door Margreet Strijker

Toch was het de actualiteit die het al minstens tien jaar sluimerende plan voor dit boekje tot leven riep. ,,Er is al jaren sprake van de komst van een waterbusverbinding tussen Hardinxveld, Werkendam, Sleeuwijk, Gorinchem en misschien Woudrichem. En dat is afgelopen zomer in een stroomversnelling gekomen. Ik heb niks tegen die waterbus op zich. Een prima manier om van A naar B te gaan. Toch vind ik dat ze bezig zijn de plank mis te slaan. Zo commercieel goed als die waterbus klinkt, zo weinig historisch bewust en nostalgisch is het.” En dan volgt er een lyrisch betoog waarin de Veerdienst III vergeleken wordt met een prachtige oude stoomlocomotief. ,,Prachtig voor toeristen en filemijders. Er is toch niks mooier dan rond te fietsen en overtochten met veerpontjes in te plannen? Wat je dan ziet, voelt en ruikt dat heb je niet in de file naar Zuid-Frankrijk hoor.”

In het tijdsbestek van nauwelijks een uur doet Vos de historie van het pontje uit de doeken. Uit schriftelijke overlevering staat vast dat er al in 1368, dus nog voor de St. Elisabethsvloed (1421) gesproken werd over deze oeververbinding. Toen vanzelfsprekend nog roeiend en zeilend. Later gaan de stoomboten van Fop Smit een rol spelen. Het veerrecht is tot 1926 in handen van de ‘Ambachtsheren van de Heerlijkheid Hardingveld’. Daarna neemt de gemeente Werkendam de exploitatie over en wordt de Veerdienst I gebouwd. Dit was zo’n succes dat al na tien jaar de Veerdienst III van de helling kwam. Deze had een capaciteit van 100 personen. (De II was een klein reserve vletje.) Rond 1950 kwam de Veerdienst IV in de vaart met ruimte voor 125 personen. Deze heeft tot de opening van de Merwedebrug in 1961 dienst gedaan. Daarna nam het aantal reizigers sterk af en werd de III weer in gebruik genomen. En deze doet tot op de dag van vandaag dienst.

‘Venten en Vrijen aan de Overkant’ gaat over dit verre en minder verre verleden, over veermannen en hun passagiers, over storm en reddingen, over de oorlog en het dichtvriezen van de Merwede. Waargebeurde verhalen, anekdotes en fraai beeldmateriaal. Want het boekje is geïllustreerd met prachtige oude (vanaf de jaren 20) en nieuwe (de intocht van Sinterklaas in 2009) foto’s en illustraties. Maar ook collages met de gebruiksmaterialen van de veerman, zoals de kaartjestrommel, ontbreken niet. Een blauwdruk uit 1935 werd gebruikt als ondergrond van foto’s van de verschillende pontjes op de diverse werven. We maken kennis met de inmiddels overleden Teunis Admiraal die van 1936 tot 1978 één van de schippers op het pontje was. Net als met Bas Heystek die van 1948 tot 1999 aan het roer stond en vorig jaar het eerste exemplaar van Venten en Vrijen uitgereikt kreeg. Maar ook Adri Westdijk, één van de huidige schippers komt voor in het boekje dat Theo Vos samen met Thomas Westerhout schreef. Laatstgenoemde is een historicus die al in 1997 onderzoek deed naar het rijlen en zeilen van de veerdienst. Vos is naar eigen zeggen een maand of drie heel gedreven bezig geweest met ‘Venten en Vrijen aan de Overkant’. ,,Mijn vrouw had niks aan mij, het slokte me helemaal op. Maar dat was juist leuk. Ik hoop dat dit boekje een eigen leven gaat leiden en dat het resultaat is dat de veerdienst behouden blijft.”

Aan Vos zal het niet liggen. Hij is steeds op pad om zijn boekje dat voor € 14,95 verkrijgbaar is, te slijten aan alle boekhandelaren in Werkendam, Hardinxveld-Giessendam en Sliedrecht. ,,Ja, ik ben er echt mee aan het venten. Ik zou liever gaan vrijen, maar ja...”.

Voor informatie over mooie wandel- of fiets routes met voetveren of andere pontjes kan men een kijkje nemen op: www.voetveren.nl. Zie ook: www.sashuis.nl en www.vosenvos.com.

Op foto 1 links veerman Adri Westdijk en rechts Theo Vos.