Twee moorden waar maar schoorvoetend over gesproken werd

HARDINXVELD-GIESSENDAM In de voorbije honderd jaar is Hardinxveld-Giessendam vijf keer opgeschrikt door een moordzaak. Van stationschef Jacob de Jong tot machineboer Johan de Waal; hoe vijf dorpelingen aan hun lugubere einde kwamen. Deze week: de moord op verzetsstrijder Gerrit van Vliet en de fatale stapavond van Jan van der Zouwen.

door Alex Monster

Gerrit van Vliet, 13 juli 1945

Het maken van documentaires is een hobby van Gert Romijn uit Boven-Hardinxveld. In zijn reportage ‘het was naast de deur’ staat hij stil bij de moord op Gerrit van Vliet (42). Een zaak die nog steeds in nevelen gehuld is.

Twee maanden na het einde van de Tweede Wereldoorlog komt Van Vliet om het leven. Op verzoek van Het Kompas Hardinxveld-Giessendam.nl blikt Romijn terug op de zaak. ,,Gerrit van Vliet was commandant van de S.G. (Strijdend gedeelte), een Nederlandse verzetsgroep. Na de oorlog werd de B.T. (bewakingstroepen) opgericht. Mogelijk heeft een controverse tussen deze twee groepen een rol gespeeld in de dood van Gerrit van Vliet.” In een schrijven stipt de toenmalige burgemeester kort na de moord eenzelfde scenario aan: ‘De heer Van Vliet was commandant van de bewakingstroepen. In verband hiermee zou aan een moord uit politieke overwegingen kunnen worden gedacht.’ Gert Romijn: ,,Maar dit zijn aannames gebleken. De moord is nooit opgelost.”

NEERGESCHOTEN Hoe dan ook, feit is dat de daders gericht op zoek lijken te zijn naar Van Vliet. ,,Een stuk of drie mensen belden bij hem omdat hun auto geen benzine meer had. Toen Gerrit de deur open deed, werd hij neergeschoten. De daders gingen er meteen vandoor, in hun auto zonder benzine (!). De schietpartij vond ook nog eens plaats nadat de bewaking bij de sluis en Schelluinen was opgeheven. Vreemd verhaal, toch?” Gerrit van Vliet wordt uiteindelijk onder grote belangstelling en met militaire eer begraven op de begraafplaats in het Kromme Gat. Daar ligt hij nu nog steeds.

De echtgenote van Van Vliet (‘Tante Bets’) en broer Pauw van Vliet blijven met veel vragen achter. Ze vertrouwen de zaak voor geen cent. Pauw, grondlegger van de bekende touringcarmaatschappij ‘Snelle Vliet’, besluit daarom navraag te doen bij oud-burgemeester Maarten Schakel. Van Vliet krijgt van de voormalig verzetsman te horen dat hij de zaak maar moest laten rusten.

DOOFPOT Ook uit een andere hoek krijgen betrokkenen te horen dat ze maar niet teveel aandacht aan de moord moeten besteden. Gert Romijn: ,,In de krant stond een artikel over onopgeloste moorden in de oorlog. Daar stond van Gerrit van Vliet niet bij. Arie Klop heeft toen een brief naar de redactie gestuurd en kreeg een reactie terug dat de zaak min of meer in de doofpot was gestopt.”

Tante Bets blijft de rest van haar leven alleen achter met de kinderen. Voor zijn documentaire neemt Gert Romijn contact op met een van de zoons, maar die houdt de deur dicht. ,,Hij wilde er eigenlijk niet over praten. ‘Laat maar zitten, Gert’, zei hij tegen me. Zo blijft het een mysterieuze zaak.”

De reportage ‘het was naast de deur’ is op dvd uitgebracht en is te bestellen via 0184-630019. 

Jan van der Zouwen, 4 september 1961

Peter van Wijngaarden is vice-voorzitter van de Historische Vereniging Hardinxveld-Giessendam. Hij weet behoorlijk veel over de geschiedenis van het dorp. Over de moord op Jan van der Zouwen, 4 september 1961, kan Van Wijngaarden echter niet veel vinden. ,,Hier is niet zoveel over bekend. Het was een moord met een homoseksuele achtergrond en dat was in die tijd toch een beladen onderwerp.” 

In het archief van De Telegraaf is meer te vinden over de zaak. Het dagblad schrijft: ‘Een jonge Gorkumse fabrieksarbeider heeft gisteren een einde gemaakt aan het leven van de man, die hem met zijn bromfiets thuisbracht.

HEFTIG MENINGSVERSCHIL Het slachtoffer was de 56-jarige ziekenfondsbode J.van der Zouwen uit Hardinxveld-Giessendam. Deze ongehuwde man was na zijn vakantie in Duitsland voor het eerst weer neergestreken in zijn stamcafé in Gorkum, waar hij zondagavond tot sluitingstijd reisverhalen vertelde. Welgemoed ging hij omstreeks middernacht op de terugweg naar Hardinxveld. Op zijn rit door Gorkum kwam hij de 21-jarige N.P. tegen. Van der Zouwen bood de beschonken jongeman aan hem met de brommer thuis te brengen. Vlakbij het huis van P. aan de Arkelse Onderweg is het toen tot een heftig meningsverschil gekomen. P. ontstak in woede en bedolf Van der Zouwen onder een trommelvuur van slagen in het gelaat en op het hoofd. Met zware verwondingen sloeg de hevig bloedende Van der Zouwen tegen de grond. P. liep verbijsterd weg. Een passerende bromfietser waarschuwde de Gorkumse politie, die P. snel kon inrekenen. De fabrieksarbeider heeft toegegeven dat hij de ziekenfondsbode heeft geslagen. De Gorkumse politie staat voor een groot raadsel bij het zoeken naar de oorzaak van de plotselinge nachtelijke ruzie. Van de twee betrokkenen is er één dood en de dader P. verkeerde zo onder invloed van drank, dat hij maandag niet meer wist waardoor de ruzie was ontstaan. Na een sectie door dr. Zeldenrust is het stoffelijk overschot van het slachtoffer vrijgegeven aan de bejaarde stiefvader, bij wie hij inwoonde. P. is nog in verzekerde bewaring en zal worden voorgeleid aan de officier van Justitie in Dordrecht.’ 

P. werd uiteindelijk aangeklaagd wegens zware mishandeling met de dood tot gevolg hebbende. Hij werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van twee jaar met aftrek van voorarrest, voorwaardelijke terbeschikkingstelling van de regering met een proeftijd van drie jaar en toezicht van de reclassering. P. verklaarde tegenover de rechtbank dat Van der Zouwen hem op de fatale avond oneerbare voorstellen deed. Hij werd daarop zo woedend, dat hij Van der Zouwen driemaal tegen de grond sloeg, waarna hij volgens twee getuigen op het hoofd van zijn slachtoffer was gaan dansen.

De andere verhalen over Hardinxveldse moordzaken:

- De laatste halte van de vermoorde stationschef Jacob de Jong (deel 1)

- De moord die de Nederlandse rechtsgeschiedenis op z’n kop zette (deel 2, slot)

Volgende week in de krant: de geruchtmakende moord op veevoerhandelaar Arie Blokland.