Bouw had heel wat voeten in de aarde

SLIEDRECHT – Het ronde huis van rode baksteen en rieten dak met koperen top van Riens en Coby Koppelaar valt nogal op in de wijk De Grienden tussen de gewone huizen met lichte stenen en grijze pannendaken. Jan: ,,Ja, het paste niet in het beeld kwaliteitsplan van de gemeente, dus het had heel wat voeten in aarde voordat het er stond. We hadden de grond al veel eerder gekocht dan onze buren, maar we woonden er als laatsten. Het is dat we de welstandscommissie aan onze zijde hadden, anders zou het er misschien nooit gekomen zijn. De commissieleden vonden dat een ontwerp als dit een kans moest krijgen.”

Door Margreet Strijker

De familie Koppelaar koos Erik Franke als architect vanwege zijn ecologische ontwerpen. De bijzondere vorm is pas tijdens het proces ontstaan. Coby: ,,Hij vroeg ons wat we wilden, we moesten ieder apart onze wensen op een rijtje zetten. Duurzaam- en levensloopbestendigheid vonden we allebei belangrijk.” Eerst werden de plattegrond en de looprichting bepaald en later kwam pas de buitenkant. De garage, badkamer en slaapkamer beneden, kwamen loodrecht te staan op de keuken. Twee rechthoekige blokken. In de beginfase leek het een modern en strak vormgegeven huis te worden: vierkant met een soort uitkijktoren van glas. Maar Coby zag het zemen van al die ramen niet zitten. Ook Riens wilde een gemakkelijk te onderhouden huis: ,,Dat ik gewoon met een trapje overal bij kan.” Franke‘s voorstel om de twee bokken door een ronde wand met elkaar te verbinden viel bij beiden wel in de smaak.

,,Op een zeker moment vroeg hij: ‘Wat denk je van een rieten dak?’ Ook dat sprak ons aan. Zeker wat duurzaamheid betreft, want een rieten dak gaat lang mee en je kunt het hier vlakbij in de polder halen. Verder isoleert het heel goed, dus wat betreft het energiegebruik paste het ook in ons plaatje.”

Het dak is 50 centimeter dik en bestaat uit twee lagen. Aan de binnenkant zit een extra dikke isolatieschil van dakdozen gemaakt van chipboard (geperst afvalhout). Daarop is het riet aangebracht. Een aantal hoog aangebrachte tuimelramen zorgen voor daglicht. Het is een zongericht ontwerp, wat wil zeggen dat er aan de koude noordoostelijke kant kleine raampjes zijn aangebracht. In de slaapkamer op de begane grond geven de kleine vierkante raampjes net als het gedeeltelijk ronde schuine dak een niet ongezellige zolderachtige sfeer. In de woonkamer werd juist gekozen voor hoge ramen die doorlopen van de vloer tot aan het rieten dak.

Er is gewerkt met houten kozijnen met drie dubbel glas met een gasvulling van argon ertussen. Het tot stand komen van de keuze voor deze Zweedse ramen is wel een leuk verhaal op zich aldus Riens: ,,In 1989 was dit een in Nederland nog onbekend systeem. Een jongen in Hardinxveld was net begonnen met het dealerschap en kwam bij FrankeArchitecten binnenlopen op zoek naar projecten. Ik zat daar toevallig ook en zei: Dat doen we.” Een min of meer ‘grappig’ vervolg van dit verhaal is dat het huis geen veiligheidskeurmerk kreeg. ,,De Nederlandse Politie kent het Zweedse beveiligingsysteem niet, dus kan ze het huis niet goedkeuren: ,,Op de voor- en garagedeur na, want die zijn gewoon Nederlands. Ik heb er verdorie meer dievenklauwen opzitten dan de rest van de wijk.”

Naast het driedubbele glas zijn er nog andere energiebesparende maatregelen genomen zoals extra kierdichting, een horizontale bodemwarmtewisselaar en een laagtemperatuur verwarmingssysteem. Een hoogrendement Warmte Terug Winunit (WTW) zorgt voor voorverwarming van de ventilatielucht. Iets wat heel handig is voor de was. ,,Ik zet het droogrek met was ervoor en binnen een dag is alles droog. Ik heb hier echt geen droger nodig.”

In 1999 betrokken Riens en Coby met hun zoon en dochter de woning. ,,Mark had de rechthoekige en Kim de ronde kamer boven, maar ze wonen inmiddels alweer een paar jaar op zichzelf.” Op de eerste etage is verder een badkamer en het stookhok te vinden. Op de gedeeltelijk ronde overloop bevindt zich een vide die door Riens als werkruimte gebruikt wordt.

Wat het huis aan de Grienduil ook bijzonder maakt is de smalle halfronde vlondertuin aan de sloot met een weelderige beplanting van onder meer prachtige hortensia’s. Door Coby als volgt gerelativeerd: ,,Die sloot werd ergens omschreven als mooie waterpartij maar ik vind het meer een uit de hand gelopen greppel en hortensia’s zijn erg makkelijke struiken waar je niks aan hoeft te doen.” In de ronde bakstenen gevel zijn nestkastjes ingemetseld voor koolmezen, zwaluwen en vleermuizen. ,,Maar er zitten vooral gewone mussen in. We hebben nogal ‘concurrentie’ van de Watertoren, daar schijnen wel veel vleermuizen en zwaluwen te nestelen.”

De ongewone combinatie van een ronde vorm met een oer-Hollands rieten dak roept nog al eens reacties op. Coby hoorde een keer een voorbijgangster zeggen: “Wie zet er hier nou toch zo’n huis neer? ” Sommigen noemen het een Eftelinghuis en in ‘Heilige Huisjes, bewoners als opdrachtgever’ een boekje van het Nederlands Architectuur Instituut (NAI) heet het: ‘Kabouterhuisje’. In een themanummer ‘Wonen’ van de Elsvier ging het over: ‘Het Anton Pieck Huis in Sliedrecht’. Coby: ,,We wisten niet eens dat we in dat blad stonden, ik kreeg het van een kennis. We hebben zelfs in de Psychologie gestaan. Een leerling die kwam kijken voor een architectuurproject zei: “Ik dacht dat het er van binnen wel oubollig uit zou zien, ik had niet verwacht dat het interieur zo modern en licht zou zijn.” Vooral in het begin was er erg veel belangstelling. De architect hield er open huis en kwam een keer aanzetten met een bus vol Zwitserse studenten. In het kader van de duurzaamheid had het Wereld Natuur Fonds ook belangstelling. Ook de Vrouwen Adviescommissie en de Vereniging van Plattelandsvrouwen kwamen kijken. Coby: ,,In het begin vond ik het nog wel leuk. Maar je moet er elke keer voor thuisblijven en je loopt toch onwillekeurig steeds op te ruimen en schoon te maken. Dus na verloop van tijd vond ik het welletjes.”