Wat mij boeit … Merwedelingelijn

SLIEDRECHT - Kort onderbroken voor een fotoshoot op het perron praat Jan Kwantes in ‘Heeren van Slydregt’ bij een steeds kouder wordend kopje koffie zo anderhalf uur vol over de MerwedeLingelijn. Na afloop van het interview in het sfeervolle restaurant in het voormalige stationsgebouw is hij nog lang niet uitgepraat over de geschiedenis van de plaatselijke spoorlijn. In 1883 werd het stuk Geldermalsen - Gorinchem in gebruik genomen en in 1885 Gorinchem - Dordrecht. Sliedrecht had in die beginjaren drie haltes: Baanhoek, het huidige station en halte Gasfabriek. Kwantes gaf inmiddels al vier presentaties over dit onderwerp (waarvan twee in Sliedrecht) over de MerwedeLingelijn, die vroeger overigens Betuwelijn genoemd werd.

Door Margreet Strijker

,,Ik ben nogal gehecht aan Sliedrecht en vandaar dat ik me ben gaan verdiepen in dit spoorlijntje.” Jan Kwantes (71) woont nu in Harmelen, maar werd geboren aan de dijk, toen Wijk C, hoek Molenstraat (tegenwoordig L. van der Wielstraat) in Sliedrecht. ,,Ik herinner me nog dat mijn school Dek (later Beatrixschool) in de oorlog gevorderd werd door de Duitsers. Zij sliepen op stro en dat is in de fik gevlogen. Ik zag mijn school afbranden. Wij kregen toen privéles bij juffrouw Kraaijeveld in wijk A (Rivierdijk). Als er luchtalarm was vluchtten we onderweg zomaar naar binnen bij mensen die langs de dijk woonden. Dat alles heeft veel indruk op me gemaakt.” Maar ook het ‘zuchten en steunen’ op de spoordijk van de stoomlocomotieven richting Baanhoek, herinnert hij zich nog goed. ,,Je hoorde en zag die locs werken, dat is het leuke aan stoomtreinen. Waarschijnlijk is toen de kiem gelegd voor mijn latere interesse. Toen ik 12 was verhuisden naar Delft vanwege het werk van mijn vader. In die Delftse tijd kocht ik van mijn eigen spaarcenten mijn eerste trein.” Modelbouwen doet hij nog steeds maar zijn trots is Loc 3737. De eerste stoomlocomotief die in Nederland gemaakt werd door Werkspoor in 1911 van de toenmalige serie 700 van Staats Spoor. ,,Met een mooi plaatje van deze ‘Oude Dame’ sluit ik mijn presentatie af.”

Kwantes begint zijn verhaal met de stationspet op die hij kreeg bij zijn pensionering. ,,Ze wisten dat ik gek was op treinen en ze hebben een originele pet weten te bemachtigen.” De geschiedenis van de MerwedeLingelijn begon al ver voor de opening. In Dordrecht was een enorme lobby door de notabelen. De Rotterdamse scheepslobby was er uit concurrentie overwegingen juist zwaar op tegen. Zij torpedeerde eerder al de plannen voor een spoorlijn van Rotterdam naar Duitsland via een brug over de Noord met stations in Albasserdam en Papendrecht. Het heeft al met al jaren geduurd voor de MerwedeLingelijn een feit was. ,,Leuk is dat bij de aanleg van de huidige Betuweroute de scheepvaartwereld juist zeer actief gelobbyd heeft vóór die havenspoorlijn van Rotterdam naar Duitsland. Ook kwam ik plannen tegen voor een tramlijn van Rotterdam naar Sliedrecht. Het is maar goed dat die nooit gebouwd is, want al dat soort tramlijnen zijn opgeheven vanwege exploitatietekorten.”

Kwantes sjouwde twee indrukwekkend dikke mappen met kopieën van foto’s, werktekeningen, officiële stukken en brieven mee van Harmelen naar Sliedrecht om te laten zien dat je een presentatie niet zomaar even maakt. Zo’n vier jaar geleden begon hij zijn zoektocht in de archieven van Utrecht (NS), Dordrecht en Gorinchem. Ook nam hij een kijkje bij de Historische Verenigingen van Sliedrecht en Hardinxveld- Giessendam en werd het Nationaal archief in Den Haag bezocht. Het verhaal begint bij de aanleg van het spoor en de exploitatie. Er zijn hoofdstukken over de spoorbruggen en de stationshaltes. De tweede wereldoorlog komt aan bod, net als de spoorweg ongelukken en de februari ramp in 1953. Er wordt aandacht besteed aan de ‘ontstoming en elektrificatie’, de Betuweroute in de Alblasserwaard en de HSL-Zuid over het Eiland van Dordt. In eerste instantie werkte hij met sheets en een diaprojector, maar later werd het een PowerPoint presentatie. ,,Van de Historische Vereniging Sliedrecht ‘moest’ dat. Ik had er nog nooit mee gewerkt, maar in korte tijd heb ik de boel toen overgezet.” Overigens verloochent Kwantes zijn voormalige beroep als docent (bouwkunde in het middelbaar onderwijs) niet: het maken van de presentatie op zich is ook een onderdeel van zijn hobby en het vertellen van het verhaal gaat hem goed af.

Echtgenote Adry Mary gaat graag mee naar de presentaties en weet de passie van haar man op waarde te schatten: ,,Een mens met een hobby is een gelukkig mens.” Ook de rest van de familie kan er niet omheen: dochter, schoonzoon en kleinkinderen Annemijn (12) en Adriaen (9) lieten zich kort geleden gewillig vanuit Harmelen per trein meevoeren naar de dierentuin in Antwerpen. In de herfstvakantie bezochten ze Wernigerode in de Harz waar ‘toevallig’ nog een stoomtrein in bedrijf is. En Adriaen kreeg een stoomloc van Sinterklaas, want ook hij is (althans volgens opa) aangestoken door het treinvirus.