'Niet zoveel aan de hand, maar wel veel zorgen'

SLIEDRECHT - 'Omwonenden DuPont hoeven niet te vrezen', kopte Het Kompas afgelopen week toen door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid bekend werd gemaakt dat de verhoogde emissie van het gas hexafluorpropeen (hfp) niet heeft geleid tot een gezondheidsrisico voor omwonenden van het chemisch concern. De angst dat ze een stof hebben ingeademd die hun gezondheid kan beschadigen, is echter nog behoorlijk groot, zo bleek donderdagavond tijdens een informatiebijeenkomst in het Regiokantoor in Dordrecht. Een bewoner van Baanhoek in Sliedrecht, die recht tegenover DuPont woont, zei onomwonden naar een waardeloos verhaal te hebben geluisterd. Hij begrijpt niet dat de overheid de uitstoot van gevaarlijke chemische stoffen door bedrijven zelf laat rapporteren. Jaap Cats, hoofd van de afdeling Handhaving en Toezicht van de omgevingsdienst, gaf toe dat het een papieren exercitie is: ,,Zelf metingen verrichten betekent een heel andere organisatie en daarmee ook een heel ander prijskaartje." ,,Gezondheid en menselijk welzijn is niet te betalen", beet een bewoner van Baanhoek-West hem vervolgens toe, daarbij ook kijkend naar de hoge heren van DuPont die op de eerste rij in het publiek zaten.

Door Erik de Bruin

Bovenstaande maakt duidelijk dat er nog steeds een sfeer heerste van ongerustheid en wantrouwen, zoals twee weken geleden ook het geval was toen omwonenden (door het latere tijdstip waren er nu een stuk meer) werden geïnformeerd over de forse emissieoverschrijding die DuPont jarenlang niet heeft geconstateerd. Het verhaal dat de deskundigen ditmaal afstaken was een stuk korter. Cats stak als eerste van wal en hield de aanwezigen voor dat de concentratie die onderzoeksbureau Blauw in de lucht heeft gemeten ver beneden de algemeen geldende Europese norm is voor blootstelling aan hfp. Met andere woorden: geen gezondheidsrisico voor omwonenden. Emile Schols van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en Ben de Haan van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Zuid-Holland Zuid (GGD ZHZ) onderstreepten de bevindingen van Blauw, dat het gezondheidsonderzoek heeft uitgevoerd in opdracht van DuPont. De onderzoeksresultaten zijn door beide overheidsinstanties gevalideerd. Schols legde uit dat het Blauw-rapport er over het algemeen goed uitzag, maar dat het RIVM het bureau wel heeft gevraagd naar een bredere onderbouwing. ,,De aanbevelingen zijn overgenomen. Wij hebben de norm verlaagd naar dertig microgram per kubieke meter om er honderd procent zeker van te zijn dat geen schadelijke gezondheidseffecten kunnen optreden. Uit de metingen komt een hoeveelheid naar voren van drie microgram per kubieke meter. Bij de stof hexafluorpropeen kunnen acute effecten optreden, maar dan praat je over een factor van duizend meer."

Dialoog met omwonenden

De Haan (GGD) zei min of meer hetzelfde: ,,Hfp kan nierbeschadiging veroorzaken, maar alleen bij hele hoge concentraties. Zoveel is nooit in de omgeving terechtgekomen. Als je de conclusies bekijkt kun je redeneren dat er niet zoveel aan de hand is. Toch zijn er veel mensen die zich zorgen maken. Wij als GGD willen daarop anticiperen. We willen een dialoog starten om te kijken wat uw gezondheidsproblemen behelzen. Binnenkort kunt u een uitnodiging verwachten."

Na deze korte doch krachtige uitleg van bovengenoemde overheidsinstanties mocht het publiek vragen stellen. Dat gebeurde vrij massaal. Allereerst werd de vraag gesteld of er vergelijkingsmateriaal is. De milieuonderzoeker van het RIVM antwoordde dat dit niet het geval is: ,,Alle redenaties zijn op basis van proeven met dieren. Daaruit zijn toxicologische gegevens opgenomen." ,,Bij laboratoriumonderzoek gaat het om hele hoge concentraties waar muizen aan worden blootgesteld. Daaruit is gebleken dat nierbeschadiging optreedt", vulde een medewerkster van de GGD aan. ,,De gevoeligheid van muizen kunnen we vertalen naar die van mensen. Ofwel: bij welke concentratie schadelijke gezondheidseffecten kunnen ontstaan." ,,Er zijn geen gezondheidseffecten", zei haar collega Ben de Haan nogmaals. Hij had al eerder uitgelegd dat lichamelijk onderzoek niet mogelijk is omdat de stof niet in het lichaam blijft zitten. Hij probeerde de zorgen bij een deel van de aanwezigen enigszins weg te nemen door te wijzen op het grootschalig gezondheidsonderzoek dat de GGD tien jaar geleden in deze omgeving ('onder andere in Sliedrecht') heeft uitgevoerd en de gezondheidsmonitoren die daarna zijn gehouden. ,,Bij het grootschalig onderzoek zijn geen gezondheidseffecten gemeten. Ook uit de regelmatige gezondheidsmonitoren blijken geen extra klachten in Dordrecht, Papendrecht en Sliedrecht." Een zwangere bewoonster van Baanhoek-West zei aan het einde van de avond dat ze het allemaal maar natte vingerwerk vond. Ze was bepaald niet gerustgesteld.

Worst case-benadering

De meeste vragen en kritische opmerkingen kwamen van de overkant. Zo vroeg een andere Sliedrechter zich hardop af waarom dit zo groots is aangepakt. ,,Waar was men bang voor?" ,,Alle emissieoverschrijdingen nemen we serieus. Er is niet voor niets een norm vastgesteld", antwoordde Jaap Cats van de omgevingsdienst. Hij voegde eraan toe dat de emissie van zestig ton die DuPont heeft berekend nog is omgeven door onzekerheid. Het bedrijf kan daar niet exact de vinger op leggen en zegt een worst case-benadering aan de omgevingsdienst te hebben doorgegeven, die het op zijn beurt heeft laten checken door het RIVM. Het landelijk gezondheidsinstituut heeft de emissiegrootte niet geverifieerd ('dat is een verantwoordelijkheid van het bedrijf'), maar wel de verspreidingsberekening gecontroleerd. Een oudere bewoner van Baanhoek trok daaruit de conclusie naar een waardeloos verhaal te hebben geluisterd. Hij vindt dat het alleen geloofwaardig is als de overheid zelf metingen verricht en niet andermans bevindingen checkt.

PRO Sliedrecht heeft schriftelijke vragen gesteld aan het college van Burgemeester en Wethouders. De politieke partij wil onder andere weten of het gemeentebestuur milieudeskundige Johan Vollenbroek, die de gemeente van adviezen voorziet met betrekking tot de Derde Merwedehaven, heeft gevraagd naar de bevindingen te kijken en daar een oordeel over te geven.