Zô 'n honderd jaer geleeje: 'Spaonse griep'

SLIEDRECHTS DIALECT 100 jaer geleeje wazze d'r ok aal grôôte griepperbleme. In deuze tijd dà de wèreld getroffe wor deur 't coronaovirus gao m'n gedachte uit naer 1918 toe de Spaonse griep 't wèreldgebeure in de greep had. De epedemie aaiste naer schatting 20 tot 100 meljoen leves. Daermee was 't hêêle aantal gesneuveldes tijdes d'n Eêste Wèreldôôlog ruim overtroffe. De Spaonse griep zou aailijk begonne zijn in Amerikao. Daer brak in jannewaori 1918 een griepepedemie uit die de jongvolwassenes trof. De opgeroope jongemanne hadde d'r aaige voor de legerdienst gemeld. In 't kamp brak daer de ziekte uit. De troepetransporte naer Europao zurregde voor 'n veddere verspraaijing.

't Virus hè gelaaid tò wat Spaonse griep wier genoemd, omdà krante in Spanje d'r 't êêste over berichtte. Ze sloege grôôt alarrem toe veul mense aan 't virus stiereve. De dôôd trad in nae 'n paor daege van koorsaanvalle. Zô kreeg 't virus de mislaaijende naom van Spaonse griep. Deuze begon met hôôge koors, hoeste, spier- en keelpijn, gevollegd deur aarege moeihaaid en flaauwtes. De getroffenes verlore aal gaauw hullieze krachte, konne nie meer ete en drinke. Binne een paor daege gonge ze dôôd. Maarekwaerdig wiere veraal jonge mense 't slachtoffer. Dut in tegestelling tot de gangbaore griepuitbraoke waerbij kaainder en bejaerdes de ziekte krege.

In augustus 1918 had de helleft van de Amerikaonse seldaote in Europao de ziekte: 43.000 van hullie overleefde 't nie. Toe d'n ôôlog in november 1918 aaindigde en de seldaote naer huis gonge, wiere ze fêêstelijk onthaold. As gevolleg hiervan verspraaijde 't virus z'n aaige hêêl rap. In de VS stiereve 675.000 mense, in Frankrijk 200.000, in Engeland 400.000, en in Nederland meer as 40.000. Zô 'n 20% van de toemaolige wèreldbevolleking raokte besmet, in tetaol 'n haalef meljard mense. De mêêst verzichtige schattinge komme op 20 tot 40 meljoen dôôjes. Zô snel as 't kwam, verdween 't virus ok weer: end 1919 was 't verbij.

De Spaonse griep had 't grôôste aantal slachtoffers in de leeftijdsgroep van 14- tot 21-jaerige. Veule die de Spaonse griep krege, stiereve een snelle en ellendige dôôd. Eên van hullie was m'n opao van moeders kant. Zonder z'n nôôdlottige dôôd zou 'k dut verhaol mè Dirrek hebbe ondertekend, mor 't nôôdlot bepaolde dat 't Besjaon wier.

Bas Lissenburg (Besjaon zeeje ze voorheen)

20203doorvirusgetroffenamerikaansesoldatenopeenlegerbasisindallas_de7c1e9c.docx

Door virus getroffen Amerikaanse soldaten op een legerbasis in Dallas …