Journalist Marjanne Dijkstra over de ‘skyline van Chemours’

SLIEDRECHT Het mooiste uitzicht op Dordrecht heb je vanaf Zwijndrecht. Je kijkt dan uit op de Grote Kerk, die statig oprijst vanaf het eiland. Misschien wel even bekend, maar toch wat minder mooi, is de skyline van de Dordtse chemiegigant Chemours. Als ik vroeger naar de Merwelanden fietste om daar te zwemmen met mijn ouders, of als ik er later zelf heen ging met mijn kinderen, kwam ik er langs. Het is bíjna een vertrouwd gezicht.

door Marjanne Dijkstra

Al bijna 43 jaar woon ik in de stad, 43 jaar onder de rook van Chemours. Maar met het verstrijken van de jaren en een klein beetje weten van wat er ongeveer bij Chemours gebeurt, gaat het meer en meer aan me knagen. ‘Als er bij Chemours een groot ongeluk gebeurt, wordt heel de stad weggevaagd’, is een uitspraak in mijn omgeving. Maar in hoeverre is dat echt zo? Wat wordt er precies gemaakt bij Chemours? En met welke stoffen wordt er gewerkt, zijn die echt gevaarlijk? En hoe zit het in Sliedrecht, waar de rook van Chemours ook neerdaalt en het rivierwater aanspoelt? Vanaf begin 2023 dompel ik me langzaam maar zeker onder in informatie over de fabriek. Tijdens mijn onderzoek begint Chemours voor de buitenwereld steeds meer een ‘ding’ te worden. Het onderzoeksprogramma Zembla doet verschillende onthullingen. Zo zou de top van Chemours altijd al geweten hebben dat hun chemische stoffen schadelijk zijn voor de volksgezondheid. Even later krijgen we zelfs het advies om het zwemwater van die fijne Merwelanden links te laten liggen.

Alle onthullingen maken me alleen maar meer vastberaden om een totaalbeeld te schetsen van deze zo omstreden fabriek. Ik spreek onder anderen experts op het gebied van schadelijke PFAS, met leden van de werkgroep Gezondheid Vóór Alles, Ted van der Vlies als ‘giftigste man van Sliedrecht’, met waterbedrijf Oasen, met verschillende politici die iets in te brengen hebben rond het dossier Chemours en krijg ik een gesprek met de directie van en rondleiding bij het omstreden chemiebedrijf. Ook neem ik een kijkje bij onze zuiderburen, waar ze eveneens PFAS-problemen hebben.

In dit wekelijkse dossier wil ik de komende maanden de inwoners van de Alblasserwaard mee terugnemen in de tijd. Ik kijk naar de oorsprong van Chemours, naar wat voor invloed de stoffen hebben die bij Chemours worden gebruikt en uitgestoten, naar het ontstaan van alle commotie. Maar ook kijk ik naar het heden. Wat zit er in de bagger van het dorp? Tot slot blik ik vooruit. Wat kan Sliedrecht nog verwachten in dit hoofdpijndossier dat al zoveel tongen heeft losgemaakt?

Chemours, wat en hoe?
In 1959 opent de Amerikaanse chemiegigant DuPont een vestiging in Dordrecht. De fabriek is een welkome speler op het vlak van werkgelegenheid: wie bij DuPont gaat werken heeft het goed voor elkaar, zo werd gezegd. Inmiddels is de fabriek van het huidige Chemours in de achtertuin van Sliedrecht een van de meest controversiële bedrijven van Nederland.
Bij de chemiereus worden omstreden PFAS gebruikt voor het maken van allerlei producten. Het zit in de antiaanbaklaag van pannen, in bakpapier, in pizzadozen, in regenjassen, maar ook in computerchips voor in telefoons en auto’s, en PFAS worden gebruikt voor medische toepassingen, zoals in stents. ‘Wat we in Dordrecht maken, maakt overal een verschil’, zegt het bedrijf in een dit jaar gelanceerde reclamecampagne. Je kunt ook zeggen: ‘Wat we in Dordrecht maken, zorgt overal voor reuring’.
De zogenoemde Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zijn namelijk gevaarlijk voor de volksgezondheid, stellen deskundigen. De stoffen zijn kankerverwekkend en kunnen zorgen voor allerlei andere gezondheidsklachten, waaronder hormoonverstoringen en het minder goed werkzaam zijn van vaccinaties bij kinderen. Chemours wordt, samen met voorloper DuPont, in september van dit jaar door de rechtbank in Rotterdam aansprakelijk gesteld voor de schade door PFAS-uitstoot tussen 1 juli 1984 en 1 maart 1998.

Meer weten? Lees dan ons complete Chemours-dossier met al het nieuws en de achtergronden.